Trabzon Büyükliman Bölgesinde bulunan Şalpazarı İlçesinin Kemençe ve Ses Sanatçıları olarak 10 yıl boyunca Trabzon, İstanbul, Samsun, Kocaeli, Adapazarı, illerine bir zat giderek buralarda bulunan Kemençe ve ses sanatçılarıyla yaptığı söyleşileri kayıt altına almasıyla beraber ”Şalpazarı Kemençe ve Yöresel Ses Sanatçıları” kitabını tamamladığını belirten araştırmacı yazar Turan Uzun 260 sayfalık bu eserde 95 kemençe sanatçısı, 29 Ses sanatçısı, 6 Davulcu, 5 Zurnacı, 6 Şiir ve söz yazarının bulunduğu bu eser okuyucularıyla buluşturdu.
Araştırmacı yazar Turan Uzun tarafından titiz bir çalışmayla okuyucularıyla buluşan bu eşsiz esere ‘’100’’ tl karşılığında sahip olarak kütüphanenizde yer açabilirsiniz. Kitabın sayfa baskısı beyazdır.
Trabzon Şalpazarı Kemençe ve Yöresel Ses Sanatçıları 10 Yıllık Çalışma Sonunda Kitaplaştı. Trabzon Beşikdüzü’lü araştırmacı yazar Turan Uzun tarafından Türkiye de bir ilk olarak Büyükliman’a bağlı Şalpazarı İlçesinin Şehit ve Gazileri kitabını 2018 yılında okurlarıyla buluşturmuş ve yaptığı çalışma Dünya Üniversitelerinde yardımcı kitap olarak yer almıştı. Yazar Uzun yine ilklere imza atmıştı.
Turan Uzun Öz Geçmişi;Trabzon ili Beşikdüzü ilçesi Anbarlı Mahallesi’nde, Ektaroğlu sülalesinden Mehmet Uzun oğlu merhum Tevfik Uzun’un ve Kutluca Mahallesi (Hublu /Kanlıkiraz köyü)’nden Delimehmetoğulları (Gıli) sülalesinden Hasan Demirci kızı Saadet Uzun’un dokuz evladının en büyüğüdür. (Nüfus kaydına göre) 02.02.1958 Vakfıkebir doğumludur. Trabzon Ticaret Lisesi mezunu ve Eğitim Fakültesinden terktir. Yirmi yıl kadar amatör ve profesyonel futbol oynadı.1979 yılında çalışmaya başladığı İstanbul Devlet Su İşleri 14. Bölge Müdürlüğünden 2008 yılında emekli oldu. İstanbul Futbol Saha Komiserleri Derneğinde Saha Komiserliği yaptı. Çeşitli sivil toplum kuruluşlarında (STK) görev aldı. Ayrıca Şalpazarı Dernekler Federasyonu (ŞALFED) Basın ve Halkla İlişkiler Komisyonu üyeliği yaptı.
Aynı federasyonun çıkardığı Ağasar-Kültür Araştırma dergisinin birçok sayısı için özel fotoğraflar çekti ve saha araştırmaları yaptı. Şalpazarı / Ağasar yöresine ait araştırma çalışmaları devam etmektedir. Bundan önce yayınlanmış eseri,“Trabzon Şalpazarı Şehit ve Gazileri” (15.01.2018)’ ve yeni eseri olan ''Şalpazarı Kemençe ve Yöresel Ses Sanatçıları'' 1. Baskı (Ocak .2021) okurlarıyla buluşmasını sağladı. Halen İstanbul Anadolu yakasında ikamet etmekte olup evli ve bir erkek çocuk babasıdır
Bu kitabımızda; yaptığımız saha çalışmaları neticesinde, Trabzon iline bağlı Şalpazarı
/Ağasar yöresinin kemençe ve ses sanatçılarını, -ulaşabildiğimiz ölçüde- sizlere tanıtma gayreti
içinde olduk. Karşılaştığımız nice zorluklara rağmen, Şalpazarı yöresinin kemençe ve ses
sanatçılarını içeren bu eseri tamamlamak nasip oldu. Ancak yine de ulaşamadığımız veya bilgisini
alamadığımız ve bu dünyadan ahirete intikal etmiş sanatçılarımız da oldu. Bu çalışmamızın,
bizden sonraki nesle ve yeni yapılacak olan çalışmalara ışık tutacağına inanıyorum. Böyle bir
çalışmanın, bu sahadaki büyük bir eksikliğin kapanmasına vesile olması hasebiyle -özellikle sanat
camiamızda- takdirle karşılanacağını ümit ediyoruz.
Böyle bir araştırmanın Karadeniz / Trabzon kültür ve geleneğine, -yöresel bazda olsa da-
büyük katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz. Bu düşünce ve niyetle, 2010 yılında bir proje
çerçevesinde -öz güveni yüksek, heyecanlı ve özverili bir şekilde- Ağasar coğrafyasındaki
sanatçıları araştırmaya başladık. Bir iki yılda bitirebiliriz diye düşündüğümüz bu proje neredeyse
on yılımızı aldı. Sürecin uzamasında, emin kaynaklara ve sağlıklı bilgilere ulaşmakta yaşanan
iletişim sorunları etken olmuştur. Buna insanlarımızın ilgisizliğini de ekleyebiliriz. Bu manada
sahada yaptığımız araştırmalarda çok zorluklarla karşılaştık. Bir sanatçıya veya yakınına
ulaşabilmek için denemedik yol bırakmadık diyebiliriz. Bu kadar meşakkate rağmen yine de
bilgisine ulaşamadığımız birçok sanatçı oldu. Ulaştığımız bazı sanatçı veya sanatçı yakınlarının,
kendi parçalarının başkaları tarafından kullanılmasına olan serzenişlerini de bu çalışmamızda
görmeniz mümkün olacaktır. Kitabımızın adından da anlaşılacağı gibi, bu araştırmamızın ana
konusu; Ağasar yöresindeki kemençeci (kemençe çalan) ve (anonim veya özgün türkü söyleyen)
ses sanatçılarıdır.
Sayısı az da olsa, yöredeki bazı davulcu ve zurnacıları da çalışmamıza eklemiş
bulunuyoruz. Kitabımızda alfabetik sıraya göre tanıttığımız sanatçılarımız, Şalpazarı /Ağasar
topraklarında dünyaya gelmiş olmalarından ziyade AğasarÇepni kültürüyle yoğrulmuş olmaları
esası göz önüne alınarak çalışmaya dahil edilmiştir.(*) Bu sanatçılarımızdan, yurdumuzun değişik
illerinde olduğu gibi yurt dışında ikamet edenler de vardır.
Elinizdeki kitapta, pek çok sanatçımızın ilginç hayat hikâyesini ve kendilerine has türkülerini
okuyacaksınız.(**)
Sanatçılarımız, türkülerini kendine has farklı tarzlarda okumuşlar; -yaşadıkları çevre ve
etkilendikleri kültür ortamından dolayı- (istisna kabilinden bazı sözler hariç) kadîm Ağasar ağzıyla
okumamışlardır. Ancak biz sanatçılarımızdan kahir ekseriyetinin türkü sözlerini, -kafiyelerini ve
kelimenin aslını korumak şartıyla- Ağasar ağzı/şivesi/lehçesiyle metne aktardık. Bazı
sanatçılarımızın türkü sözlerini ise -türkünün kendine has özelliğinden dolayı- okunduğu gibi
metne geçirdik. Esasen İstanbul lehçesiyle ya da aynı il(Trabzon) de olsa başka bir yörenin ağzı
ile Ağasar türküsü yazılmaz/söylenmez. Mesela, “Ağasar’ın balini da / Gel salini salini..” dedin mi o
türkü Ağasar türküsü olmaktan çıkar…
Kemençe üstadı, “kemençenin ordinaryüsü” Kâtip Şâdi, kendisiyle yaptığım bir röportajda
şöyle demişti: “Kulağımızın duyduğu her sesi kemençe çıkarır, yeter ki kullanmasını bilelim.”
(12.05.2018, İstanbul-Sancakte-pe).
Bu düşünce ve duygularla, kültürümüzün vazgeçilmez bir enstrümanı olan kemençemize ve
onu ustaca çalıp halkımızın duygularına tercüman olan sanatçılarımıza sahip çıkalım. Bilelim ki,
toplumlar, millî-yöresel kültürlerini yaşatmakla kimliklerini koruyabilirler.
Bu vesileyle eserimizin, Türkiye ve Karadeniz coğrafyasına, Şalpazarı / Ağasar yöremize ve Türk
Dünyasına hayırlı olmasını temenni ediyorum.
Turan Uzun
Araştırmacı Yazar
Ocak 2021